EROL TUNCER’DEN 1946 SEÇİMLERİ
“1946 Seçimleri” TESAV Başkanı Erol Tuncer’in kaleminden Türk siyasi hayatının bir dönemine ışık tutuyor.
Türkiye’de yapılan yerel ve genel seçimlere ilişkin çalışmalar sürdüren Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı (TESAV) 1946 seçimlerine ait detayları Vakfın Başkanı Erol Tuncer’in kitabında derliyor.
Kitapta çok partili seçimlerin ilki ve çok partili siyasal yaşamdaki önemli bir kilometre taşı olan 1946 seçimleri çeşitli boyutlarıyla ele alınıyor.
Kitaptan bazı bölümler şöyle:
“1943 seçimleri ikinci dünya savaşının bütün şiddetiyle devam etmekte olduğu bir sırada yapılmıştır. Bu seçimler, tek partili dönemin son seçimidir. Savaşın sonuna doğru ülkede demokratikleşme çabaları başlayacaktır. Seçimde Meclis’in 7. döneminde görev yapacak olan 455 milletvekilinin 451’i CHP’den, 4’ü ise bağımsız olarak seçilmiştir. Millet Meclis’inin birinci bileşiminde Meclis başkanlık divanı seçimi yapıldıktan sonra cumhurbaşkanlığı seçimine geçilmiştir. Ankara milletvekili İsmet İnönü oylamaya katılan 435 üyenin tamamının oylarını alarak, ilk turda cumhurbaşkanı seçilmiştir. İnönü böylece bu makama art arda üç kez seçilmiş olmaktadır. Cumhurbaşkanı İnönü hükümeti kurmak üzere İzmir milletvekili Şükrü Saraçoğlu’nu görevlendirmiş, Saraçoğlu’nun oluşturduğu 14. Hükümet 9 Mart 1943’de cumhurbaşkanınca onaylanmıştır.
SEÇİM ÖNCESİNDE KURULAN PARTİLER
Çok partili döneme geçişte siyasal yaşama adım atan ilk parti 18 Temmuz 1945’te kurulan Milli Kalkınma Partisi’dir. Bu partinin ardından milletvekili genel seçimlerinin yapıldığı 21 Temmuz 1946 tarihine kadar 13 siyasi parti daha kurulmuş, böylece CHP ve MKP ile birlikte siyasal yaşamda bulunan parti sayısı 15’i bulmuştur. 24 Nisan 1946’da kurulmuş olan Çiftçi ve Köylü Partisi 2 Haziran 1946’da mahkeme kararıyla kapatılmıştır. 1946 seçimleri öncesinde siyasal yaşamda bulunan parti sayısı böylece 14 olmuştur.
MECLİS’E HANGİ PARTİLER GİRDİ?
21 Temmuz 1946’da siyasal yaşamda bulunan 14 partiden 6’sı seçime katılmıştır. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Milli Kalkınma Partisi (MKP), Demokrat Parti (DP), Liberal Demokrat Parti (LDP), Türkiye İşçi Çiftçi Partisi (TİÇP), Yalnız Vatan İçin Partisi (YVİP). Seçime katılan 6 partiden yalnızca CHP ve DP Meclis’e girmiştir. CHP’den çıkarılan ya da ayrılan bazı milletvekilleri Demokrat Parti’ye katılmışlardır. Böylece Meclis’teki parti sayısı 2’ye çıkarken Meclis aritmetiğinde de değişim yaşanmıştır. Meclis’te ilk kez CHP’nin yanında bir başka parti de temsil edilmiştir”.
Seçim sonuçlarına ilişkin tartışmaların da yer aldığı kitapta CHP içinde başlayan muhalefet hareketleri, Adnan Menderes ve Fuad Köprülü’nün CHP’den çıkarılması, seçimlere hazırlıklar, milletvekillerinin kimlikleri gibi ayrıntılara da yer veriliyor.
Sanatsal Haber 12.12.2008
 |
|
|
