45 YILDIR BULUŞMAYI BEKLEYEN HAZİNE
Antalya Müzesi'nde 14 parçalık bölümü sergilenen Kumluca Hazinesi'nin (Sion Eserleri), ABD'deki 18 parçalık bölümünün Türkiye'ye iadesi için başlatılan süreç, 45 yılı geride bıraktı.
Kumluca Hazinesi, diğer adıyla Sion Eserleri, ilçe merkezine 1 kilometre uzaklıktaki Hacıveliler Köyü’nün bulunduğu antik kentte 1963 yılında bir kadın çoban tarafından tesadüfen bulundu. M.S. 6. yüzyıla ait olduğu belirlenen Bizans Kilisesi kalıntısından çıkarılan eserlerin bir bölümü jandarma tarafından Antalya Müzesi’ne teslim edildi. Bölgede yapılan kaçak kazılar sonucunda kilisedeki hazinenin önemli bölümü yurtdışına çıkarıldı.
Dumbarton Oaks Müzesi yetkilisi Susan Boyd’un raporunda Kumluca Hazinesi’nin, çeşitli teknik ve stillerin bir arada kullanılması ve Bizans Kilisesi’ne ait çok sayıda dini eşya olması ve objelerdeki yazıtların zenginliği açısından oldukça önemli olduğu belirtiliyor. Üzerinde Bizans’ın en görkemli olduğu 1. Jüstinyen Dönemi’nde Konstantinapolis’te yapıldıklarını gösteren damgaların bulunduğu hazinenin, hayırsever piskopos Eutykhianos tarafından Sion Manastırı’na hediye edildiği kabul ediliyor. Güney Likya dağlarındaki bir manastır için olağanüstü hediye olduğu düşünülen Kumluca Hazinesi altın ve gümüş kaplama tepsiler, haçlar, kandillerden oluşuyor.
1963: Uluslararası kaçakçı Yorgo Zakos, ABD’de yaşayan emekli Büyükelçi Robert Woods Bliss ve eşi Mildred Barnes Bliss’e aynı yıl hazineyi 1 milyon dolara sattı.
1967: Yurtdışına kaçırılan eserler 1967 yılında Washington’da Bliss çiftinin kurduğu Dumbarton Oaks Müzesi’nde ortaya çıktı. Bunun üzerine hazinenin iadesi konusunda ilk görüşmeler başladı. Müze, iadeye olumsuz yaklaştı.
1967: Washington’da ‘Church Treasure’ başlığı altında yer alan eserlerin Antalya yakınlarından gelme dini bir define olduğu, bir kısmının Antalya’da bulunduğu belirtildi. Müze bu eserlerin 1963 yılında iyi niyet kapsamında satın alındığını belirterek iade talebine olumsuz yaklaştı.
1973: Müzenin bağlı olduğu Harvard Üniversitesi’nin 1973 yılında aldığı, ’yasadışı yollardan ülkelerinden çıkarılmış kültürel varlıkların ülkelerine iadesi’ kararı uyarınca, dönemin Müze Müdürü Giles Constable, Türkiye’ye, hazinenin Antalya Müzesi’nde bulunan parçalarının ABD’ye götürülerek onarımlarının yapılmasını ve eserlerin 100 yıl süreyle müzede teşhirini önerdi. Öneri kabul görmedi.
1984: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Dumbarton Oaks Müzesi arasında iade görüşmeleri, 1984 yılına kadar sürdü. 1984 yılında Müze Müdürü Giles Constable Türkiye’ye geldi. Ancak alınan işbirliği kararları hayata geçirilemedi.
1987: Üç yıl ara verilen görüşmeler 1987 yılında Dumbarton Oaks Müzesi Müdürü Robert Thompson’un görüşmelere başlanması konusundaki mektubuyla yeniden hareketlendi ama yine somut bir adım atılamadı.
2000: Bu kez Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı çift koldan bastırdı ve Dumbarton Oaks Müzesi’yle mülkiyet durumlarının belirlenmesiyle igili müzakerelerin başlatılmasını istedi. Müze yetkilileri bu talebi ‘memnuniyetle’ karşıladı.
2012: Dumbarton Oaks Müzesi’yle görüşmeler bu yıl 45. yılına girdi.
Radikal 27.05.2012
 |
|
|
