'CENGİZ AYTMATOV EDEBİYAT ÖDÜLÜ' SONUÇLANDI
Ünlü yazar rahmetli Cengiz Aytmatov anısına adını yaşatmak, gelecek kuşaklara onu ve eserlerini aktarabilmek amacı ile GASAT Genel Başkanlığınca alınan karar üzerine, her yıl “Cengiz Aytmatov Edebiyat Ödülü” verilmesi kararı alınmıştır.
Bu doğrultuda GASAT Yönetim Kurulu tarafından alınan karar üzerine, düzenlenen ödül yönetmeliğine uygun görülen, Edebiyat, kültür sanat ve eğitim alanında başarı göstermiş, ödül kurulu tarafından onaylanmış ve yılda bir kişiye verilmesi uygun görülmüştür.
Bu yıl ilki verilecek olan “Cengiz Aytmatov Edebiyat Ödülü” nün, rahmetli Cengiz Aytmatov’un sağlığında veliahdım diyerek, Edebiyat tahtına aday gösterdiği ve manevi oğlu kabul ettiği “Vector Uluslar arası İlim ve Edebiyat Eserleri Araştırma Genel Merkezi Başkanı Prof.Dr. Elçin İsgenderzade Beyefendiye verilmesi kararı alınmıştır.
Ödül töreni yazılı ve görsel basına açık olmak üzere, Ankara Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı binasında, 05.03.2009 tarihinde, Ankara Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof. Dr. Sadık Kemal Tural Beyefendi tarafından takdim edilecektir. Törende GASAT Genel Başkanı Edebiyat Araştırmacısı Şair Yazar Emine Sevinç Öksüzoğlu hanımefendi, GASAT Ödül komisyonu Başkan yardımcısı Şair Yazar İsmet Bora Binatlı beyefendi, Ankara'lı şairlerden bir gurup, http://www.birharf.net/news.php sitesi kurucu ve yöneticisi Şair Yazar Nur Ersen hanımefendi hazır bulunacaklardır.
“CENGİZ AYTMATOV KİMDİR”
Kişisel Yaşamı
12 Aralık 1928 tarihinde Kuzeybatı Kırgızistan'daki Talas eyaletinin Şeker köyünde doğdu. Babası Törekul Aytmatov, annesi Nagima Hamzayevna Aytmatova'dır. Adı, Cengiz Han'dan esinlenerek konulmuştur.
Gençliği sıkıntılı bir döneme denk gelmişti. O dönemde zaten yeni yerleşmeye başlayan siyasal sistem, bir de savaşla mücadele etmek zorundaydı. Çok genç yaşta çalışmaya başladı; çünkü İkinci Dünya Savaşı'nın SSCB üzerindeki etkileri gençleri de etkiliyordu, yetişkinler savaşta olduklarından, gençlere büyük iş düşüyordu. On dört yaşında köyündeki sekreterliğe girdi. Burada tarım makinelerinin sayımı, vergi tahsildarlığı gibi işlerde çalıştı.
Köyünden, Kazakistan'a giderek Cambul Veterinerlik Teknik Okulu'nda okudu. Daha sonra şimdiki Kırgızistan'ın başkenti olan Bişkek'e giderek burada Frunze Tarım Enstitüsü'nde öğrenimine devam etti. Ardından Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü'ne geçti ve 1956 ile 1958 yılları arasında Moskova'da okudu.
Yazmaya bu yıllarda Pravda gazetesinde başladı. Ardından, yazdığı eserleriyle üne kavuştu ve 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği'ne üye kabul edildi. 1963'te Lenin Ödülü'nü aldı. Yapıtları yüz ellinin üstünde dile çevrildi. Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Kırgızistan'ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra ülkesini Lüksemburg'da büyükelçi olarak temsil etti.
Aytmatov, Gün Olur Asra Bedel romanının film çekimleri için gittiği Rusya'nın Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da 16 Mayıs 2008 rahatsızlanarak böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi için Almanya'ya getirilmişti. Almanya'nın Nürnberg kentindeki Klinikum Nord'da tedavi gören Cengiz Aytmatov, komaya girmişti.10 Haziran 2008 tarihinde Nürnberg'de yaşamını yitirdi.
Eserleri
II. Dünya Savaşı sonrası yazarları arasında yer alan Aytmatov, Cemile'den önce bir kaç kısa hikaye ve Yüzyüze`yi yazdı. Ancak yazarın kendini kanıtlamasını sağlayan kitap Cemile oldu; Louis Aragon Cemile`yi "dünyanın en güzel aşk hikâyesi" olarak tanımlamıştır.
Eserlerinde mitolojiye oldukça yakın durdu; ancak onunki antik anlamından farklı olarak mitolojiyi çağdaş bir zeminde sentezlemek ve yeniden yaratmaktı. Eserlerinde mitlere, efsanelere ve halk hikâyelerine göndermeler yapmıştır.
Siyasal Yaşamı
Cengiz Aytmatov; edebi çalışmalarına ek olarak, Avrupa Birliği, NATO, UNESCO ve Benelüks ülkelerinin Kırgız delegeliğini üstlenmiştir. Ayrıca Kırgızistan Dışişleri eski Bakanı Askar Aytmatov'un babasıdır.
Yapıtlarından Bazıları
• Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı (Son romanı - 2007)
• Darağacı - Dişi kurdun Rüyaları (Плаха, 1988)
• Gün Olur Asra Bedel ,(Kırgız Türkçesi Кылым карытар бир күн),(Rusça И дольше века длится день, 1980),
• Fuji-Yama (Восхождение на Фудзияму, Fuji Dağının Tepesi 1973)
• Beyaz Gemi (Kırgız Türkçesi, Ак кеме : Ak Keme) (RusçaБелый пароход, 1970)
• Selvi Boylum Al Yazmalım , (1970)
• Elveda, Gülsarı! (Прощай, Гульсары, 1966)
• Dağlar ve Steplerden Masallar (Повести гор и степей, 1963)
• İlk Öğretmenim (Первый учитель, 1962)
• Cemile (Kırgız Türkçesi Жамийла, Rusça Джамиля, 1958)
• Yüzyüze (Лицом к лицу, 1957)
• Zorlu Geçit (1956)
• Toprak Ana
• Cengiz Han'a Küsen Bulut
• Çocukluğum
• Kırmızı Elma red apple
Aytmatov, milletinin tarih boyunca kazandığı sosyal, kültürel, ahlaki, edebi, askeri yani bütün maddi ve manevi zenginliğini eserlerine yansıtmış, yaşadığı coğrafyanın insanının tarih içinde kazandığı değerleri, acılarını, kahramanlıklarını, tecrübelerini yazıya döküp ölümsüzleştirmiş, halkının içinde düştüğü zor durumları eserlerinde en güzel şekilde anlatmış, onların çözümlerine dair ipuçları göstermiş, eserlerinde kendi ifadesi ile ‘tipik insan’ı ortaya koymaya çalışmış bir yazardır. Hikâyelerinde milletinin temel mülkü olan milli hafızaya ait efsane, destan, masal hikaye ve türküleri, bunların meydana geldiği şartları, ardındaki hikayeleri, insanları kullanırken, Kırgız Türk kültürünü, psikolojisiyle, duyuş ve anlayış tarzıyla, maddi manevi zenginliğiyle o kültürü bina edenlerin evlatlarına yeniden hatırlatmaya çalışmış. Hikâyelerinde halkının değerlerini, dertlerini, varsa onun içindeki çürümeyi anlatan yazarın en önemli özelliği, özüne bağlılık, kendinden, halkından, coğrafyasından haberdar olma olarak kendini gösteriyor. Hikâyelerinde, Kırgız Türklerinin zengin şifahi kültürüne ait efsaneleri, masalları, türküleri kullanışında gözlenen coşku da yazarın bu yanının en bariz göstergesi durumundadır.
Prof. Dr. ELÇİN İSGENDERZADE KİMDİR?
16 Eylül 1964 yılında Azerbaycan’ın Karabağ Bölgesi’nin Şuşa şehrinde doğdu. Orta okulu altın madalyayla bitirdi. 1986 yılında Azerbaycan Teknik Üniversitesinin Mekanik Fakültesinden birincilikle mezun oldu. Öğrenciyken iki ilmî buluşa imza attı, çeşitli SSCB ve uluslararası olimpiyatların birincisi, ilmî sempozyumların katılımcısı oldu.
Teknik ilimleri doktoru, profesördür. Uluslararası Ekoenerji Akademisinin (2000) , New-York İlimler Akademisinin (2002) , Kafkas Halkları Uluslararası İlimler Akademisinin (2003) , Türk Dünyası Araştırmaları Uluslararası İlimler Akademisinin (2004) , Rusya Doğa Bilimleri Akademisinin (2004) , Uluslararası Kadro Akademisinin (2005) , Avrupa Kültür Akademisinin (2006) , Tebriz Akademisinin (2006) asil (akademik) üyesidir.
Dünyanın çeşitli ülkelerinde yapılmış elliden fazla uluslararası ilmi kurultay, kongre, sempozyum ve konferanslara katıldı.
Azerbaycan Yazarlar Birliğinin, Azerbaycan Gazeteciler Birliğinin, Ukrayna Yazarlar Birliğinin, Kırgızistan Yazarlar Birliğinin, Rusya Yazarlar Birliğinin, Bulgaristan Yazarlar Birliğinin, Kosova Türk Yazarlar Birliğinin, Romanya Yazarlar Birliğinin, Türkiye İLESAM (İlim ve Edebiyat Eserleri Sahipleri Meslek Birliği) ve TYS (Türkiye Yazarlar Sendikası) üyesidir.
II. Yeşilırmak Şiir Şöleninde (Türkiye-Tokat) , XI. ve XII. Hazar Uluslararası Şiir Şöleninde (Türkiye-Elazığ) , IX., X., XI., XII., XIII. KIBATEK Edebiyat Şölenlerinde (Romanya, Ukrayna, KKTC, Azerbaycan, Türkiye, Suriye) , II. Uluslararası Fuzulî Şiir Şöleninde (Türkiye-Ankara) , III., V., VI. Karacaoğlan Şelale Şiir Şöleninde (Türkiye-Tarsus) , I. Uluslararası Seyyit İmadettin Nesimî Sempozyumunda (Türkiye-Ankara) , Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftasında (Türkiye-Eskişehir) , Uluslararası Edebiyat Haftasında (Belçika, Gürcistan, Fransa) , Çukurova Uluslararası Edebiyat Buluşmasında(Türkiye - Antakya) Arap Yazarlar Birliği Assamblesinin toplantısında (Mısır, Kahire) ve diğer uluslararası toplantılarda Azerbaycanı temsil etti.
1995 yılında Uluslararası Nizamî Aydın ödülünü, 1998 yılında Akademik Yusif Memmedaliyev ödülünü ve madalyasını, 2000 yılında Altın Kalem ödülünü, 2002 yılında Hacı Zeynelabdin Tağıyev ödülünü, 2004 yılında Uluslararası Resul Rıza ödülünü, 2004 yılında KIBATEK Hizmet ödülünü, Dünya Genç Türk Yazarlar Birliği ödülünü ve Hüseyin Gazi Vakfı tarafından Türk Dünyasına Hizmet ödüllerini ve Türkiye Avrasya Kurumu tarafından Türk İlmine ve Kültürüne Üstün Hizmet ödüllerini aldı.
2005 yılında Azerbaycan Yazarlar Birliğinin Millî Yaddaş ödülünü, Ukrayna Uluslararası İlimler Akademisinin “İlmin ve eğitimin gelişmesindeki hizmetlerinden dolayı” altın madalyasını, Kırgızistan Yazarlar Birliğinin Millî ödülünü kazandı.
2006 yılında Türkçem dergisinin (Kosova) “Yılın ödülüne” sahib oldu.
2007 yılında KIBATEK Uluslararası Edebiyat ödülünü aldı.
120’den fazla ilmî eserin, 36 buluşun, 13 monografinin ve ders kitabının, 64 edebî ve ilmî kitabın yazarıdır. Dünyanın değişik ülke yazarlarının 55 kitabını Azerbaycan Türkçesine çevirmiş ve yayınlamıştır.
200’den fazla edebî ve ilmî kitapların editörlüğünü üstlendi.
Eserleri BDT halklarının dillerine, aynı zamanda İngiliz, Alman, Fransız, Arap, Bulgar, Sırp, Arnavut, Makedon, Fars, Romen ve diğer dünya dillerine çevrilerek yayınlandı.
Türkiye, Rusya Federasyonu, Letonya, Litvanya, Beyaz Rusya, Gürcistan, Kazakistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, İran, Romanya, Ukrayna, Suriye, Kırgızistan ve başka ülkelerde ilmî ve edebî kitapları basıldı.
“VEKTOR” Uluslararası İlim Merkezinin kurucusu ve Genel Başkanı, Türk Dünyası Araştırmaları Uluslararası İlimler Akademisinin Rektörüdür.
“VEKTOR” uluslararası ilim ve “BAYATI” uluslararası edebiyat ve sanat dergilerinin kurucusu ve genel yayın yönetmenidir.
“Sürmelim” (Türkiye) , “Kümbet” (Türkiye) , “Turnalar” (KKTC) , “Kerkük” (Irak) , “Mars” (Azerbaycan) , “Alov” (Azerbaycan) , “Yeni Neşrler” (Azerbaycan) , “Kaynak” (Bulgaristan) , “Türkçem” (Kosova) dergilerinin ve “Edebiyat” gazetesinin (Azerbaycan) yayın kurulu üyesi ve yayın danışmanıdır.
Emine SEVİNÇ ÖKSÜZOĞLU
GASAT Genel Bşk.
Sanatsal Haber 4.03.2009
 |
|
|
