|
ÇOCUKLARIDA ALIN ASKERE !
Osmanlı’nın son dönemi savaşlarla geçti… 1911 yılında başlayan Trablusgarp savaşı hemen arkasından balkan savaşları, birinci dünya savaşı ve kurtuluş savaşı derken, bir nesli savaş ortamında büyüttük ve kaybettik. Savaşların faturasını çiçeği burnunda gençler üzerinden acı bir şekilde ödedik.
Bu yazımda birinci dünya savaşı öncesinde toplumun bedenen ve ruhen nasıl savaşa hazırlandırıldığından bahsedeceğim.
Zira bu toplumsal hareketin hedef kitlesi 12- 17 yaş arasındaki gençlerdir. Balkan savaşlarından sonra Osmanlı ordusunun büyük bir bozguna uğraması, ittihatçı yönetimi askeri alanda yeni tedbirler almaya yöneltmiştir. Bu tedbirler arasında en dikkat çeken uygulama ise 1914-1918 yılları arasında kurulan gençlik dernekleridir. Bu derneklerden biri 27 Mayıs 1914 yılında kurulan
Osmanlı Güç Dernekleridir.
Dernek, Enver Paşa’nın desteği ile Harbiye Nezareti’ne bağlı olarak kurulur. Derneğin amacı zorunlu askerlik öncesi gençlerin bedenen ve ruhen askerlik hizmetine alıştırılmasıdır. Bunun için okullarda 12-17 yaş arasındaki gençlere beden eğitimi verilecektir. Fakat buradaki beden eğitiminin amacının askeri talim dersleri olduğunu belirtmek gerekir. Zaten dönemin eğitimcileri de okullardaki beden eğitimini askerliğe hazırlık olarak algılamaktadır. Örneğin eğitimci Ethem Nejat konuya şöyle yaklaşır “ Çocuklarımız daha okulda iken asker olmalı. Askere elverişli eğitilmeli. Kin ve intikam duygularıyla beslenmelidir…” Böyle bir ortamda filizlenen Osmanlı güç derneklerinin programından öğrendiğimize göre, okullarda verilecek bu eğitimler silahlı ve silahsız olarak ikiye ayrılmaktadır. Silahsız eğitimlerde öğrencilerin vücut gelişimine öncelik verilecek ve çeviklik becerileri artırılacaktır. Ayrıca harita kullanmak, araziyi tanımak, arazide iz ve yön bulmak silahsız eğitimlerin temel konuları idi. Öğrencilere verilecek ikinci eğitim ise gerçek silahlarla yapılacak olan silahlı eğitimdir. Daha doğrusu silahla nişancılık eğitimidir. Yani Osmanlı Güç Dernekleri çatısı altında yapılan bu eğitimler ile gençler savaşa ve askerliğe hazırlanacaktır.
Birinci dünya savaşının başlaması ve cepheye daha çok insan gücü gönderme zorunluluğu bu derneğinin yeniden yapılanmasını gerekli kılmıştır. Savaş devam ederken 17 Nisan 1916 yılında
Osmanlı Genç Dernekleri
kurulur. Genç Derneklerinin hedef kitlesi daha geniştir. Yani eğitimler sadece okullarla sınırlı kalmaz. Tüm erkek gençler özellikle okur yazar olmayan köylü ve taşralı gençlerde askerlik öncesi eğitimlere alınır. Fakat cepheden gelen ölüm haberleri, salgın hastalıklar, askerden kaçmalar artıkça yönetim askere alma yaşını sürekli aşağıya çekme ihtiyacı duyar. Birinci dünya savaşı tüm hızı ile devam ederken askerlik yaşı 18’e çekilir. Günümüzde düğünlerde ve sazlı sözlü ortamlarda neşe içinde söylediğimiz “hey onbeşli onbeşli /Tokat yolları taşlı /on beşliler gidiyor yarin gözleri yaşlı… şeklinde devam eden türkü, aslında gözü yaşlı Anadolu insanının cepheye gönderdiği gençlerine yaptığı bir ağıttır. Yani cepheye gidenler 1315 yılında (hicri takvime göre) doğan “onbeşli” gençlerdir. Bu tür ağıtlar cephe gerisinde kalanların ruh halini ve çaresizliğini çok güzel anlatmaktadır. Savaşlar hep cepheden anlatılır ya geride kalanlar… cephe gerisinin ruh hali? toplum savaşa nasıl hazırlandı? Neler yaşandı? Bu tür konular nedense pek ön plana çıkarılmaz. Tüm bunları yani savaşın arka cephesini, gençlik derneklerini, askerliğe hazırlık eğitimlerini ve asker kaçaklarını merak edenlere Yıldız Teknik Üniversitesi öğretim elemanı Mehmet Beşikçi’nin güzel bir makalesini tavsiye edeceğim.
Mehmet Beşikçi; “Militarizm, topyekün savaş ve gençliğin seferber edilmesi: Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu’nda Paramiliter Dernekler” Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, sayı 8, Bahar 2009, s. 49-92.
Görüşmek üzere
Prof. Dr. Fatmagül DEMİREL
24.04.2009
 Yazarın Tüm Yazıları... -  Yazar'a mesaj yaz
-
Yorum Yaz
|
|
