KENTLERİMİZDEN... TRABZON

Kuzeydoğunun büyük kentinin özgün insanlarından birisi M.D., kentinin gelişmelerini doğal özelliklerini de vurgulayarak kısaca anlatıyor.

“Trabzon’da yaşıyorum. Büyüklerimin anlattığına göre, Trabzon daha öncelerde şimdiki gibi çok sayıda binalar, alışveriş merkezleri, otobanlar, havaalanı, çarpık kentleşme gibi insanların işlerini kolaylaştırmak adına yapılmış arazi formları yokmuş. Her yer yemyeşil ve birçok çeşit bitkiye ve hayvan türüne sahipmiş.

Trabzon günümüzde doğal peyzajın görüldüğü yerleşim yerleri arasında yer almaktadır. Birçok doğal peyzaj elemanına sahip olmakla beraber günümüz şartlarında bu özelliğini korumayı başaran yerleşim yerleri arasındadır. Bunlara örnek vermem gerekirse dağlarını, bitki örtüsünü, hayvan türündeki çeşitliliği verebilirim... (Fagus orientalis-Doğu Kayını, Carpinus betulus-Huş Yapraklı Gürgen).

Trabzon, Roma İmparatorluğu ve Osmanlı döneminde eyalet merkezi olmuş, Ortaçağ’da bir Rum imparatorluğuna başkentlik yapmış bir kent olmakla birlikte doğal güzelliklerin yanısıra pekçok tarihi yapıyı bünyesinde barındırmaktadır.

Tabiat Parkı olan Uzungöl’e sahiptir. Uzungöl, Trabzon’un Çaykara ilçesinde bulunmaktadır. Çaykara rakım olarak Trabzon’dan yüksektir. Uzungöl adından da anlaşıldığı gibi uzun bir yerde meydana gelmiştir. Uzungöl yukarıdan coşkulu bir şekilde akıp göle ulaştığında durulmakta ve aşağıya doğru tekrar coşkulu bir şekilde devam etmektedir.

Uzungöl’de yapılan turistik çalışmalar, doğal peyzajı bozmayacak şekilde, doğaya uygun olarak yapılmıştır. Uzungöl’de bulunan turistik tesisler (otel, motel, restoran, vb.) ahşap malzeme ile yapılmıştır. Betonarme bina yoktur. Turistik tesisler fazla olmadığı için gözü yoracak bir yapı kirliliği söz konusu değildir. Bu da şehir hayatının monotonluğundan sıkılan genellikle yöre halkının, bir kısım turistin de ilgisini çekmekte ve tatil için Uzungöl’ü tercih etmelerini sağlamaktadır.

Uzungöl aşırı bir turist yoğunluğu olmadığı için otel, motel, restoran otoparkları da gelenlerin sayısı oranında ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Uzungöl’de orman işletmesine ait tesislerde bulunan çocuk parkı ve yeşil alanlar çocukların, gençlerin ve her yaştaki insanın spor ve eğlence ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli peyzaj elemanına sahiptir. Uzungöl’de geçen senelerde hidroelektrik santrali yapılmaya çalışılsa da bilinçli yerli halkın direnişiyle karşılaşılmıştır. Bilinçli insanlarımız ülkemizde artık sayıları azalmakta olan doğal kaynaklarımızı korumayı başarmışlardır. Uzungöl’de Rosa spp.(gül), Sorbus torminalis (üvez), Hedera helix (orman sarmaşığı), Euonymus sp. (taflan), Rhododendron spp. (orman gülleri) başlıca çalı türlerindendir.

Diğer önemli doğal peyzaj elemanı ise Zigana Geçididir. Buraya ulaşıldığına yaklaşık 2 km uzunluğunda bir tünelden geçilerek son noktaya ulaşılıyor. Bu noktadan aşağıya bakıldığı zaman insanı büyüleyen yeşil rengin hakimiyeti ve tonları fark ediliyor. Zaten Zigana Geçidi’ne kadar çok az sayıda yapı görülmektedir. Buraya giden insan sayısı da pek fazla değildir. Bu nedenlerden ötürü alan kirlilikten uzak, çok hoş görüntüye sahip bir alandır.

Önemli olan diğer bir doğal-kültürel peyzaj alanı ise Sümela Manastırı, Rus işgaline tanıklık etmekle birlikte eski zamanların izlerini de taşımaktadır. Sümela Manastırı, Rum Pontus Devleti zamanında yapılmış olup Trabzon’un birçok yerlerine kadar uzanan gizli geçitlerine sahiptir.

Sonuç olarak, Doğu Karadeniz Bölgesi bitki formasyonu ve renk kompozisyonu açısından üstün bir özelliğin görülebileceği yapıya sahiptir. Burada ağaç+ağaç, ağaç+çalı, çalı+çalı kitle boşluk ilişkisi en güzel şekilde kendini gösteriyor. Yörenin topoğrafik yapısına bağlı olarak sert ve yumuşak dokulu bitkiler istenilen bir özelliği doğal olarak oluşturmuştur.

Ağırlık olarak geniş yapraklı bitki türlerinin hakim olduğu bu Karadeniz yöresinde sonbaharda oluşacak renk değişimi geçici peyzajın tüm özellikleriyle yansıtacak doğal bir güzelliğe sahip olacağı düşünülmektedir. En güzel doğal peyzaj çekiciliği burada mevcuttur. Umuluyor ki tüm bu güzellikler sonsuza dek bozulmadan kalır.”

Doğayı yitirince algılanan duyguyu, varolan doğanla hiç yitirme M.D. teşekkürler...

D.B. de kendi bakışından sunuyor...

“Trabzon, yeşille mavinin buluştuğu en güzel şehirlerden birisidir. Karadeniz’e kıyısıyla ve yeşilin her tonunu barındırmasıyla bir doğa harikasıdır. Trabzon’da doğal, tarihi, kültürel birçok eser bulunmaktadır.

Trabzon şehir merkezinden iki ana cadde geçmektedir. Bu caddelerin trafiğe kapalı bölgeleri ağaç ve çiçeklerle süslenmiştir. Trafikle yaya yolunun bölünmesi de yine bitkilerle sağlanmıştır.

Trabzon’u en güzel görüş açısı olan yer Boztepe’dir. Boztepe’de parklar, bahçeler ve insanların hem şehri seyredip, hem de güzel vakit geçirebileceği alanlar vardır. Şehrin gürültü ve stresinden kurtulmak isteyen Trabzon’luların kaçamak yeri Boztepe’deki park ve bahçelerdir. Boztepe’deki parklar ve bahçeler insanların ihtiyaçlarına çok ta cevap vermese de, seyir zevki açısından çok önemlidir.

Trabzon sahiline Karadeniz sahil yolu projesi çok büyük zarar vermiştir. Yol kenarları bahçe ve yeşilliklerle süslense de sahil şeridinden yol geçmesiyle sahil insanların kullanamayacağı duruma getirilmiştir. Sahilde insanların vakit geçirebileceği tek yer Ganita Parkıdır. Trabzon’un coğrafi özelliğinden dolayı her tarafı doğal yeşillik olan park Tabzon sahilinde tektir.

Şehir merkezinde rumlardan kalma Ayasofya Müzesi mimari yapısı ve etrafını çevreleyen bahçesiyle Trabzon’un önemli bir yeridir.Yine şehir merkezinde bulunan Atatürk Köşkü, mimarisi ve bahçesiyle Trabzon’un en seçkin yerlerindendir. Ormanlık arazinin ortasında konumlanan köşk ve üç dönümlük bahçe her mevsim renkli ve yeşil kalacak şekilde düzenlenmiş. Bahçenin çevresini saran çam türleri yanısıra ıhlamur ve meyva ağaçları da vardır. Formal karakterli tasarımın en önemli yapısal unsuru ise ana yolu köşke bağlayan cephedeki havuzdur. Yapınn dört tarafında yer alan kanatlarını açmış kuş biçimindeki dekoratif fıskiyeler tasarıma hareket katmaktadır. Oval biçimde düzenlenen ön baçedeki çiçek tarhları, şimşeklerle çevrelenerek biçimlendirilmiştir. Bitkilerle örtülmüş bir tüneli andıran çardakları bulunmaktadır. Çardaklar hanımeli, leylaklar ve mor salkımlarla süslenmiştir.
Oturma alanı olarak düzenlenen arka bahçede mevsimlik türlerin güzelliği ve renkliliği vardır.
Bu bölümüm en güzel bitkisi ise özellikle doğu peyzajı açısından çok önemli Japon Kirazı bulunmaktadır.

Trabzon’da şehir merkezinde yükseklere çıkıldıkça birçok doğal ve tarihi güzellik göze çarpar. Uzungöl yemyeşil çamların arasında kalarak muhteşem bir doğal görüntü oluşturur. Sümela Manastırı tarihi yapısı ve mimari dizaynıyla yüzyıllar öncesinin mimari örneğini oluşturur.

Trabzon’un yüksek kesimlerinde görülmeye değer birçok doğal güzellikli yayla da vardır. Çift minareli üzeri açık caminin bulunduğu Kadırga Yaylası bunlardan sadece birisidir.

Trabzon doğal, kültürel, tarihi güzellikleri yanısıra peyzaj mimarlığı dersine örnek olabilecek pekçok yapıyla görülmesi gereken şehirlerin başında gelmektedir.”

Tüm kentlerimiz için olduğu gibi D.B. teşekkürler...

Hepsi birbirinden özellikli, hepsi görülmeye değer kentlerimiz... Özellikle insanıyla birlikte görmek, anlamak, çözüm bekleyen sorunlarını belirlemek çalışmalarımızın ilk basamağı...


Prof. Dr. Güniz AKINCI KESİM
5.02.2011

Tweet

Yazarın Tüm Yazıları...  -   Yazar'a mesaj yaz  -   Yorum Yaz 

Okuyucu Yorumları