|
İRAN’I İRAN’DA ÖĞRENMEK - 5. ve son bölüm
Okurlarım benden yazılarımın devamı istemektedir. İran üzerine yazacak çok şey var, ancak yazılarıma ara vermek zorunda kalıyorum. Örneğin önemli bir seçim yaşadık, gündem her an değişiyor, Türk ordusu güney sınırlarımızda hareketlendi. En iyisi son bölümde tur programını okurlarıma sunayım. Çünkü tur programını gösterdiğim İranlı dostum ve diş doktorum Elhan da itiraf etti, “İranlı olarak ben bile böyle dolu dolu bir gezi yapmadım, çok mükemmel hazırlanmış bir program bu” dedi.
Turumuzun düzenleyicisi Abidin Lütfü Demir’in bizlerle paylaştığı “İran’ı sevmek için 41+41 neden” başlıklı çok değerli çalışmayı ben de okurlarımla paylaşacağım, kendisine teşekkür ediyorum. Metnin yazarı “Bilimle sanatın buluştuğu ülkedir İran” diyor, yüzde yüz katılıyorum, geometriyle ışığın dans ettiği yer.
OGK TUR’un (www.ogktur.com.tr) güleryüzlü ve sabırlı rehberi Murat Özsoy’a ve ayrıca Tebrizli rehberimiz Aydın’a buradan teşekkür ediyorum.
BÜYÜK İRAN TURU 12 Gece / 13 Gün
MEŞHED(1gün), ŞİRAZ(3gün), PERSEPOLIS, YEZD(2gün), İSFAHAN(2gün), KAŞHAN, TAHRAN(2gün), KAZVİN, KUM, ZENCAN(1gün), TEBRİZ(1gün)
1. Gün - ANKARA - İSTANBUL – MEŞHED (Meşhed’e hareket.)
2. Gün - MEŞHED - ŞİRAZ
Horasan eyaletinin merkezi ve İran’ın ikinci büyük şehri Meshed’e varıyoruz. Meşhed’te dikkatinizi çekecek ilk şey altın kubbeler ve çok güzel işlenmiş minareler olacaktır. “Astane Kudse Rezevi Müzesi” ziyaretinden sonra Tus şehrine hareket edeceğiz. Tus, eski Horasan Eyaletinde antik bir şehirdir ve kaliteli ünlü baldıranotu (köknara benzer çam ağacı) ile tanınmıştır. Tus Antik şehrinde İmam-ı Gazali’nin, İran’ın ünlü yazarı Firdevsi’nin Kabirleri ile Haruniye Medresesi gezeceğiz. Tus’tan sonra Nişabur’a hareket ediyoruz. Yol üzerinde Hacı Bektaşı Veli'nin doğduğu Fuşencan Köyü'nü de gezeceğiz. Selçuklu Sadyah Şehri ve Şair Ömer Hayyam Kabirlerini ziyaret edip Meşhed’e dönüyoruz. Akșam Şii dünyasınin en gőrkemli türbesi olan İmam Riza`nın türbesini gezdikten sonra Fars eyaletinin başkenti Şiraz’a hareket edeceğiz.
3. Gün -ŞİRAZ
İran devletine, halka ve konuşulan dile ismini vermesiyle övünen Şiraz’ ı keşfe başlayacağız. Şiraz tarihi eserler, şairler, filozoflar, savaşçılar, krallar, orkideler, portakal ve güller şehridir. Şiraz şehrini panoramik olarak gezeceğiz. Kerim Han Kalesi, Muşir Kervansarayı, Vekil Ulu Camii, İmam Guli Han'ın 1615'te kurmuş olduğu Han Medresesi, İmam Rıza'nın 17 kardeşinden biri olan Seyid Mir Ahmed Türbesi (Işığın Kralı Türbesi) göreceğiz. Gezilerimiz sonrasında Şiraz çarşılarında alışveriş için serbest zamanınız olacak. Akşam Fars müzikli lokantadayız.
4. Gün - PERSEPOLİS -NAKŞ-I RÜSTEM -ŞİRAZ
Sabah bir saatlik yolculuk sonrası antik Persopolis şehrine varıyoruz. Persopolis şehri, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer almaktadır. Burası eski dönem antik kentler arasında sıra dışı bir yerleşim alanıdır. Büyük Merdivenler, Apadana Sarayı, hükümdarların önemli politik kararları verdiği Tripylon, Haremsara Müzesi, Hazine ve Yüz Sütun Sarayı’nı ziyaret ediyoruz. Persepolis'teki ziyaretlerimizin ardından Nakş-ı Rüstem antik şehrine gidiyoruz. Burada Akmenid krallarına ait 7 mezar bulunmakta ve devasa kaya oymaları yer almaktadır. Sasani kralı 1.Şapur’un Roma kralı Valerian’ı Urfa’da esir alışı da burada kayaya nakşedilmiştir. Bu eserler karşısında etkilenmemek mümkün değildir. Şiraz’a geri dönüyoruz. Şair Hafız’ın güzel türbesini ziyaret ediyor ve şiirleri eşliğinde bu güzel günümüzü tamamlıyoruz.
5. Gün -ŞİRAZ - PASARGARDE - ABARKUH - YEZD
Sabah kahvaltımızın ardından Pasargade antik şehrine gidiyoruz. Burası UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer almaktadır ve burada İskender’in de ziyaret ettiği Büyük Kuruş’un anıt mezarını görüyoruz. Antik Pasargad şehir ziyaretimiz sonrasında yolculuğumuz Yazd’a (Yazada/Avesta şehri) devam ediyor. Yaklaşık 3 saat sonra Aberkuh köyüne uğruyor ve 3500 yaşındaki anıt Andız ağacını ziyaret ediyoruz. Akşam saatlerinde Yazd’daki otelimize giriş yapıyor ve gece kamp karavan otelimizde çamlar arasında bülbül sesleriyle uyanıyoruz.
6. Gün - YEZD
Burası dünyanın en eski kerpiç şehri Zerdüştler şehri olarak anılmaktadır. Sessizlik Kulelerini, Ateşgah, İran'daki en büyük Hüseyniyeler’den biri olan Amir Çakmak Mescidini ve Külliyesi ve Badgirleri (Rüzgar Kulelerini) geziyoruz. Sonra yapacağımız yürüyüş turumuzda, Yezd Su Müzesi, Hazire Camii, Seyit Rükneddin Mozolesi, 15. yy'a kadar giden tarihiyle Jameh Camii ve 12 İmam Türbesi göreceğimiz yerlerden bazılarıdır.
7.Gün -YEZD- İSFAHAN ( 381 km )
Yezd-Isfahan yollarının kavşağında bulunan ve dokumacılıkla tanınan Nain (Narin) şehrine hareket ediyoruz. Daha sonra Nain’dekinden farklı bir mimari planı sunan Mescid-i Cuma’yı gezeceğiz. XI. Yüzyıldan itibaren Selçuklu Hanedanı döneminde İsfahan ve Kazvin’de ki gibi Ardistan’da da yeni bir cami mimari planı ortaya çıkar. Bu planın en önemli yeniliği ise kubbeli ana mekan ile sonradan İran camilerinin karakteristiği haline gelen 4 eyvanlı iç avludur. Akşamüstü saatlerinde Zağros sıradağlarının eteklerinde uzanan muhteşem İsfahan’a varacağız. İsfahan şehir turunda Şeyh Abbas’ın 1602’de yeni başkenti dekore etmek için yaptırdığı ve Pekin’deki Tiananmen Meydanından sonra dünyanın en büyük 2. meydanını göreceğiz. Bu meydandaki İmam Camii, Şeyh Lutfullah Camii, Kızlar Camii, Qeysarieh Kapısı ve Ali Kapı Sarayı göreceğimiz yerler arasındadır.
8. Gün -İSFAHAN
“Isfahan, yarım cihan” yani dünyanın yarısı olarak isimlendirilen İsfahan'da, İsfahan Meydanı, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer almaktadır. Buraları, 17. yy.da Şah Abbas Dönemi’nde şekillenmiştir ve Pekin'deki Tiananmen Meydanı'ndan sonra dünyanın en büyük ikinci meydanıdır. Meydanı ve bu Meydan da yer alan İmam Camii’ni geziyoruz. Şehir turumuzun devamında Selçuklu Ulu Camii, 40 Sütunlu Saray, Ali Kapı Sarayı, Isfahan’ı ikiye bölen nehirdeki tarihi Khajou ve 33 kemerli köprüyü görüp alışveriş için İsfahan çarşılarında kısa bir serbest zamanınız olacak.
9. Gün -İSFAHAN - KAŞHAN - KUM - TAHRAN
Sabah erken saatlerde İsfahan’dan ayrılıyoruz. 170km’lik yolculuk sonrasında Kaşhan’a varıyoruz. Burada UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan FIN Bahçelerini ziyaret ediyoruz. Kum şehrine doğru yolculuğumuz devam ediyor. Mollalar şehri olarak bilinen Kutsal Kent Kum’ da Hz. Fatma Türbesini geziyor ve Kum Çarşısı’nda alışveriş yapıyoruz. Alışveriş sonrası Tahran’a hareket edeceğiz. Yaklaşık bir buçuk saat sonra başkent Tahran’a varış.
10. Gün -TAHRAN
Gezimiz sırasında tüm ülke tarihine ışık tutan ve eşsiz bir koleksiyon barındıran Arkeoloji Müzesi, Cam ve Seramik Müzesi, Kaçar Hanedanının Avrupa saraylarından etkilenerek yaptırdığı Gülistan Sarayı, Kaçar ve Safevi Hanedanlarının değerli taşlarının sergilendiği Milli Mücevher Müzesi’ni ziyaret edeceğiz. Turumuz sonrasında Azadi Meydanı, Musalla Cami, Burç el Milad ve Tahran’ın caddelerini göreceğiz.
11. Gün -TAHRAN-KAZVIN-ZANCAN
Sabah erkenden yola çıkıyoruz. İsfahan’dan önce Safevilerin başkenti olmuş Kazvin’de İmamzade Hüseyin Türbesi, Selçuklu Ulu Camii ve Safevi Cihli Sütun gezisini yapacağız. Yolumuza devam ederek Zancan`a 35 kilometre mesafede UNESCO dünya mirası, Dünyanın 3.büyük kubbesine sahip Hz.Ali için yaptırılan SULTANIYEH kubbesini gezimizi yapacağız. Gezimizin sonunda Zancan’a hareket edeceğiz. Zancan, İlhanlı Hükümdarı Olcaytu döneminde başkent olmuştur. 1384 yılında Timurlenk zamanında yıkılan şehrin tek kalıntısı, 1302 - 1312 yıllarında inşa edilen Olcaytu’nun muhteşem türbesidir. UNESCO dünya mirası listesindeki bu muhteşem türbeyi, Çamaşırhane, Kapalı Çarșı, Ulu Camii ve Medresesini geziyoruz.
12. Gün -ZANCAN - TEBRİZ
Kahvaltı sonrası İran’da İlhanlı İmparatorluğu’nun başkenti seçilen ve zengin bir geçmişe sahip olan Tebriz’e hareket edeceğiz. Tebriz, Safevi döneminde İsfahan ve Kazvin gibi dokumacılık sanatı ile tanınmaktadır. Turumuzda etnolojik ve arkeolojik eserleri barındıran Azerbaycan Müzesi ve kentin ünlü tarihi mekânı olan Mescid-i Kabud gezilecektir. Cihan Şah tarafından inşa edilen ve Türk Mavisi (Lacivert) çinileriyle ünlü bu eser birçok depremden zarar görmüş fakat iyi bir şekilde onarılmıştır.
13. Gün -TEBRİZ- İSTANBUL- ANKARA İstanbul’a hareket.
İRAN'I SEVMEK İÇİN 41+41 NEDEN
ABD yeni hedef olarak karşısına Iran'ı koymuşken, önyargılarından sıyrılıp İran'a bakmak isteyenler için, Ali Işıngör'ün kaleminden...
1- Dünyanın en devrimci balığının yaşadığı yerdir. Samed Behrengi‘nin doğduğu, 18 yaşında köy öğretmeni olduğu, "bir kaşık suda" boğulduğu, ama hâlâ köy çocuklarının kalplerinde yaşatıldığı ülkedir.
2- En güzel saraylarından biri "40 sütun" anlamına gelen "Çehel Sütun" adını taşır, ama gerçekte 20 sütunludur. Diğer 20 sütun için, sarayın hemen önünde uzanan dev havuza yansıyan aksine bakmanız gerekir!
3- "Çehel Sütun" sarayının hemen arkasında bir başka saray, "Heşt Beheşt" yani "Sekiz Cennet" Sarayı vardır. 400 yıllık bu botanik bahçesi, size yeryüzünde cennetin mümkün olduğunu düşündürür. Neden mi "Sekiz Cennet"? Çünkü tanrının sadece yedi cenneti vardır ...
4- Basık suratlı ve uzun tüylü kedilerin anavatanıdır.
5- İsfahan… İranlılar’a göre burası "Nisf-ı Cihan"dır, bir başka deyişle bu kent o kadar güzeldir ki, evrenin yarısını görmüş gibi olursunuz. Siz siz olun, bir İranlıyla konuşurken "İsfahan nısf-ı cihan" demeyin, size "Ne, kulli cihan!" yani "Hayır, evrenin tamamı!" diyebilir…
6- Siesepol: İtalyan Rönesansı’nın en güzel köprülerini düşünün ve bu köprünün Toskana’dan 5.000 km uzakta, bir çölü bölen geniş bir nehrin üzerinde kurulduğunu düşünün. İranlılar bu köprüye "doğulu" dehşet bir özellik katmışlardır, köprünün 33 gözünün altındaki nehir yatağı teraslanmıştır, bu nedenle de dünyanın en güzel su sesini burada duyarsınız. Özellikle de uzaktaki karların eridiği Mayıs-Haziran aylarında…
7- Yüzünün tamamı gözden oluşan, ceylan yürüyüşlü güzel kızların diyarıdır İran. O güzel kızla saatlerce Hayyam’dan, Sadi’den, Italo Calvino’dan konuşabileceğiniz "gerçeküstü" bir memlekettir.
8- "Cennette huriler varmış kara gözlü, / içkinin de oradaymış en güzeli. / Desene biz tam cennetlik olmuşuz, / bak bir yanda şarap diğer yanda sevgili…" diyen adamın, Ömer Hayyam‘ın ülkesidir İran.
9- Geniş bahçelerin ve şehir ortasında içinde yapay göllerin bulunduğu devasa parkların ülkesidir İran. Parklarını filozoflarının, şairlerinin ve matematikçilerinin büst ve heykelleri süsler.
10- Unutmayın, McDonalds’ın işgal etmediği dünyadaki son yerlerden biridir İran!
11- En yakası açılmamış tanrıtanımaz fıkralar burada anlatılır. Mollalar bunun önüne geçemedi.
12- İran’daki bazı devasa camileri aydınlatmak için tek bir mum yeter! İran süsleme sanatlarından Aynakâri, en büyüğü serçe parmağınızın tırnağı büyüklüğünde milyonlarca renkli aynanın tüm kubbeyi hatta mukarnas süslemeli duvarları kaplamasına
dayanır. İçeriyi aydınlatmak için tek bir mum yeter de artar, gözleriniz kamaşır…
13- Tavla‘nın doğduğu yerdir.
14- Ali Gapu: Bir oda düşünün, duvarlarında ve kubbesinde değişik müzik çalgılarının şeklinde oyulmuş yüzlerce oyuk olsun. Safevi Şahı Abbas odaya girmeden önce bir müzik heyeti bir saat kadar müzik çalarmış odada, şah geldiğindeyse sessizce dışarı çıkarmış. Odanın mükemmel akustiği, dakikalarca müziğin odada yankılanmasını ve devam etmesini sağlarmış…
15- Amerikan yasalarınca Microsoft ürünlerinin satışının yasaklandığı bir ülkedir burası. İranlılar ters mühendislik yoluyla Windows işletim sistemini kırıp, üzerine 3-5 yazılım ve adam gibi çalışan Farsça/Arapça desteği ekleyerek Windows Parsa adıyla piyasaya sürer. Windows Parsa, Körfez ülkelerinde de Microsoft’u silkeler! smile ifade simgesi
16- İran İslami bir devlet olmasına karşın, parlamentosunda Ortodoks (Ermeni), Musevi ve Zerdüşt azınlıklara koltuk ayrılmıştır! Ermeni azınlığın alkollü içki (şarap) üretme ve bunu azınlık üyelerine satma imtiyazı var!
17- Dünyanın en çok satan mizah dergileri İran’da çıkar. Toplumsal muhalefetin sığındığı kalelerden biri olan mizah, İran’da muhteşem bir inceliğe ve kıvraklığa sahiptir. Bazı fıkralar sizi sandalyenizden düşürebilir. İranlı karikatüristlerin her yıl uluslararası karikatür ödüllerini toplaması boşuna değildir.
18- İran’da Hz. Muhammed‘in resmini yapmak serbesttir. Dini bayramlarda Hz. Muhammed’in dev resimleri şehrin geniş duvarlarını "Che Guevara" misali süsler… "Bizde günahtır" dediğinizde İranlılar şaşırır: "Peygamber bizim gibi bir insan. Onu neden putlaştıralım ki?"
19- Ünlü sinema yönetmeni Abbas Kiyarüstemi’nin ülkesidir İran. Bir diğer Abbas, Magnum’un ünlü fotoğrafçısı olan Abbas’tır. Onun fotoğraflarını tanımamak, en hafif tabiriyle "ayıptır".
20- Ortadoğu’nun İngilizler ve Fransızlar tarafından çizilmemiş tek sınırı, 1639′daki Kasr-ı Şirin Anlaşması’yla çizilen Türkiye-İran sınırıdır. O günden beri bu sınır değişmedi…
21- İranlıların Büyük İskender’e ülkelerini istila ettiği için değil ama Persepolis Kütüphanesi‘ni yaktırdığı için öfke duyması, sizi derin düşüncelere sevk eder. Bir daha saygı duyarsınız karşınızdaki medeniyete…
22- Dünyanın en uzun caddesi Veli Esr, 17 kilometre uzunluğundadır. Tahran şehrinin tüm diğer sokaklarında olduğu gibi, bu caddenin de her iki yanından kuzeydeki dağlardan gelen serin sular, gürül gürül akar. 17 kilometre boyunca caddenin her iki yanında ulu kavak ve çınar ağaçlarının gölgesindesinizdir ve burası şehrin tam ortasıdır!
23- Resmi istatistiklere göre İran’ın en zengin kişisi Hz. Hüseyin‘dir! İranlılar, vasiyetname ve miraslarında bir şeyleri hep Hz. Hüseyin’e "vakfederler". Hz. Hüseyin’in adına kurulan vakıflar, İran’da 1300 yıl boyunca bağışlanan sayısız gayrı mülke ve gelir kaynaklarına sahiptir. Tapu kayıtlarında Hz. Hüseyin’in adı bolca geçer …
24- İran’ı sevmek, Sadi‘yi ve Gülistan’ı bilmektir. Sadi’nin Şiraz’daki kabri muhteşem bir anıttır ve bu anıtın altından bir berrak pınar geçer. Merdivenlerle pınarın yanına iner, Gülistan’dan mısralar okursunuz.
25- İran’da her yıl Türkiye’den çok daha fazla Batı dillerinden kitap çevrilir. Bu çeviriler, Türkiye’dekinden çok daha kalitelidir.
26- 65 kadar yerel dilin konuşulduğu, 40 kadar farklı etnik grubun (bizdeki gibi sadece ismi kalan gruplar değildir bunlar) barış içinde yaşadığı, tüm çabalara rağmen Yugoslavyalılaştırılamayan bir ülkedir İran…
27- İran, Ortadoğu’nun en güçlü devlet geleneğine sahip ülkesidir. Selçuklu hükümdarlarına hizmet eden İranlı devlet adamı Nizamülmülk (M.S. 1018-1092) Machiavelli’den yaklaşık 3 asır önce tarihin ilk modern siyaset bilimi kitabını, Siyasetname’yi yazdı. Modern devlet yapılarının temelini atan Nizamülmülk, o kadar çok devlet kurumu ve resmi bina yaptırdı ki, bugün bile asker kışlalarının, bakanlıkların ve cezaevlerinin giriş kapısı onun adıyla yani "Nizamiye" olarak çağrılıyor!
28- İran’da sokakta elinde teberzinleriyle gezen dervişlerle karşılaşabilirsiniz. Dervişlerle oturup tanrının varlığı hakkında saatlerce konuşabilirsiniz. Derviş "tanrı yoktur" derse sakın şaşırmayın, sûfi inancı "böyle bir şey"dir, sizi her an şaşırtır ve tanrıya daha da yaklaştırır…
29- İran adı üstünde bir "İslam Cumhuriyeti"dir ama namaz vaktinde bangır bangır bağıran ezan sesi duyamazsınız. Ezan sesini duymak için radyoyu açarsınız. İran’da cami sayısı da çok azdır. Yüksek bir yerde baktığınızda, şehir bizdeki gibi "çivili tahta"ya benzemez.
30- Yahya Kemal’in "Hâfız’ın kabri olan bahçede bir gül varmış; / yeniden her gün açarmış kanayan rengiyle. / Gece, bülbül ağaran vakte kadar ağlarmış, / Eski Şiraz’ı hayal ettiren ahengiyle." dediği yer gerçekten de vardır. Şiraz’da sabah 4′te kalkın, minibüsle 20 kilometre yol yaptıktan sonra Hâfız’ın kabrine varacaksınız. Eğer şanslıysanız, artık bir gül bahçesi olan Hâfız’ın kabrine günbatımına doğru bülbüllerin gelişini izler ve şafak vaktine dek şarkılarını dinlersiniz…
31- Tahran’da 1990′ların başından bu yana, tüm apartmanlarda "daire sayısı+1" araçlık garaj yeri ve daire sayısı kadar sığınağın yapımı zorunludur. Kişi başına düşen araç sayısı İstanbul’dan çok daha fazla olan Tahran’da park sorunu ile karşılaşmazsınız.
32- Kadınların üniversite mezunu olma ve kamu kurumlarında çalıştırılma oranları Türkiye’den daha yüksektir.
33- Hz. Zerdüşt’ün ve 1500 yıldır sönmeyen ateşinin ülkesidir İran.
34- Emevilerle İspanya’ya kadar giden muhteşem su uygarlığının doğduğu yer İran’dır. Derin su kanallarının, su dağıtım şebekelerinin ve kanal sisteminin anavatanıdır İran.
35- İranlılar 2500 yıl önce çöl ortasında buz üretmenin yolunu bulmuştu. Bir mühendislik ve mimari harikası olan Yahçal‘lar ve Ab Anbar‘lar bugün bile kullanılıyor.
36- İsfahan’daki Nakşı Cihan Meydanı, tarihi İpek Yolu’nun sergi ve fuar alanı olarak binlerce yıl kullanıldı. Bugün dünyanın en büyük ikinci meydanı olan bu alanı görmeden İran’ı anlayamazsınız!
37- İbni Sina ya da Batılıların ona verdiği isimle Avicenna, modern tıp biliminin babası kabul edilir. Paris Üniversitesi’nin Tıp Fakültesi’nin girişinde kimin dev bir portresi vardır, bir tahmin edin bakalım?
38- İran, Robocup 2006′ya altı tanesi tamamen bayanlardan oluşan 50 takımla katıldı. Öğrencileri özendirmek için, bu yarışmaya girenler üniversiteye giriş sınavından muaf tutulup diledikleri bölüme kafadan girme hakkına kavuşurken, uluslararası bilimsel yarışmalarda başarı gösterip madalya getiren öğrenciler zorunlu askerlik hizmetinden muaf tutulmaktadır.
39- İran’da dilencilik yasaktır, vakıflar ve aşevleri çok etkin bir şekilde çalışır. Dilerseniz sokaktaki yardım kutularına para atabilirsiniz. Kimsenin aklına bu kutuları parçalamak gelmez…
40- Şii imamlarının sekizincisi olan Hz. İmam Rıza’nın Meşhed’deki kutsal türbesi, tüm görkeminin yanında bir de "iyinin eninde sonunda kötüyü yeneceğine" dair bir doğu masalını içinde taşır. Rivayet bu ya, Hz. Ali’nin soyuna olmayacak kötülükler yapan Abbasi halifesi Harun Reşid’in cenazesi yıllar boyunca toprak tarafından kabul edilmez, kusulur. Ta ki, yıllar sonra İmam Rıza’nın ayak ucuna gömülünceye kadar… 1001 Gece Masalları’nın görkemli halifesi Harun Reşid’in küçük sandukası gerçekten de İmam Rıza’nın ayak ucundadır.
41- Doğunun onurudur İran… Muaviye karşısında Hz. Ali, Yezit karşısında Hz. Hasan ve Hüseyin, Abbasi halifesi Harun Reşid karşısında İmam Rıza, petrol tröstlerinin karşısında Musaddık, Şah’ın karşısında Behrengi, Molla’nın karşısında Şirin Ebadi, Teksaslı George Bush’un karşısında ise 7.000 yıllık bir kültürdür…
42) Hoseyniye Emini (Hüseyin’e emanet): İlk hikâyemiz bu metnin yazarı olan “fakir“in sülalesine dair. Bir varmışlı bir yokmuşlu zaman kiplerinde, yazarın dedesinin büyükdedesinin dedelerinden biri, İran’ın en zengin beylerbeylerinden biriymiş. İşte o zamanlardan birinde, İran şahı Tebriz’deki yazlık sarayından Rey kentine dönerken, yolu her yanı bakımlı, köylüleri zengin mi zengin bir köyden geçmiş. Yanındaki vezire sormuş:
“Bu kimin köyüdür böyle?”
Vezir, “Beylerinizden Ahmet Han’ındır” demiş.
Neyse, bir sonraki mola yerine doğru yola koyulmuşlar. Birkaç saat kadar gittikten sonra başka bir bol çeşmeli, zengin bir köyde durmuşlar. Şah yine soracak olmuş:
“Peki, bu köy kimindir?”
Vezir çekinerek yine aynı cevabı vermiş: “Beylerinizden Ahmet Han’ındır.”
Yol boyunca hangi zengin, müreffeh köyde duracak olsalar o köyün Ahmet Han’ın (İsmini hatırlayamadığım için uydurdum-A.I.) olduğunu, biraz canı sıkılarak ama çokca da kıskançlıkla öğrenmiş İran Şahı. En sonunda dayanamayıp, patlamış:
“Kimmiş bu Ahmet Han! Götürün bakalım beni onun evine!”
Şah’ı Kazvin kentinin içinde, muhteşem bir konağa götürmüşler. Köşkte tek bir cam olmamasına rağmen, içerde yüzlerce renkli gölge dolaşıyormuş. Pencereler, eşi görülmedik bir şekilde güneşte parıldıyor, içeriye seyredeni sarhoş eden çeşitli ışık oyunlarını bırakıyormuş. Meğerse Ahmet Han, tüm konağın vitraylarını cam yerine Karagöz-Hacivat figürlerinin de yapıldığı gergedan derisinden yarı şeffaf/renklendirilmiş süslemelerle kaplamış! Bütün bir konak, tavanını süsleyen aynalarla birlikte bir masal sandığını andırıyormuş…
Şah, kendi sarayından bile güzel olan bu konağı ve sahibini çok kıskanmış… Konağa “usulünce” el koymak için Ahmet Han’a herkesin duyacağı bir şekilde seslenmiş:
-Ahmet Han, çok güzel bir saray yapmışsın! Burası “şahlara layık” bir yer olmuş!
Ahmet Han’dan ses çıkmamış.
-Ahmet Han! Sana diyorum! Bir “şaheser” olmuş burası!
Ahmet Han yine duymamazlığa gelmiş. Şah hiddetlenmiş:
- Ahmet Han! “Şahane” bir konak olmuş burası. Çok güzel!
Ahmet Han başını yerden yavaşça kaldırmış, kimsenin beklemediği bir cevabı yapıştırmış:
- Sahibi daha da güzel!
İran şahı çok hiddetlenmiş kendisini küçümser gibi konuşulmasından. Korumalarının elleri Ahmet Han’ın boynunu oracıkta almak için kılınçlarının kabzalarına uzanırken, öfkeyle haykırmış şah:
- Demek öyle seni densiz! Kimmiş sahibi bakalım buranın!
- Hazreti Hüseyin‘dir efendim!
Konağını o dakika Hz. Hüseyin’e vakfeden Ahmet Han, böylelikle hem evini hem de boynunu kurtarmış… Bugün, halkın “Hoseyniye Emini” yani “Hüseyin’e emanet” dediği bu konak, İran’ın “ulusal hazine”lerinden biri ilan edilmiş durumda.
Camlaşıncaya kadar inceltilen ve renklendirilen gergedan derisiyle kaplı bu konağın eşsiz vitrayları, insana dev bir Karagöz-Hacivat sahnesinin içinde olduğunu düşündürür…
43) Peygamberiyye: Yine Kazvin’deyiz. İranlılar için çok kutsal olan Peygamberiyye Türbesi, dua etmeye gelen insanlarla dolup taşar. Asıl ilginç olan, burada bir tarikat şeyhinin değil. dört Yahudi peygamberinin gömülü olmasıdır! İsimlerinin Kuran’da da geçtiği söylenen ve İranlıların dua etmek için gittiği peygamberlerin isimleri şöyle: Selam, Solum, Elkiya ve Suhuli.
44) Pilavın hasının yapıldığı yerdir İran. İran pilavının altında yufkadan bir tabaka (tedik), içinde zereşk gibi mayhoş kuş üzümleri ve İran fıstıkları, pilava rengini veren zerdeçal, üstündeyse enfes kokusunun sebeb-i hikmeti safran vardır. Pilav tüm bu zenginliğine rağmen “kuru kuru” yenmez İran’da. Yanına kesinlikle bir başka öğün daha eşlik eder! (Hatırlattığı için Atilla Aktuna‘ya teşekkürler)
45) İran halkının yaklaşık yüzde 95′i genel sağlık sigortasının kapsamındadır. Bu da yetmezmiş gibi, sağlık hizmetleri de son derece ucuzdur. Van, Hakkari ve Ağrı gibi sınır kentlerinde yaşayanlar bu nedenle diş çektirmeye bile İran’a gider!
46) Heft Sin: İranlıların her yıl baharın ilk günü kurduğu Nevruz sofrası, son derece ilginçtir. Sofraya S harfi ile başlayan ve herbiri muhteşem bir derinlik içeren yedi (7) sembol konur. Bunlar; Sib (Elma, güzelliğin ve sağlığın simgesi), Sirke (İhtiyarlık ve sabır), Sümbül (Baharın gelişi), Sebzi (Buğday-arpa ya da mercimek sürgünü, yeniden doğumun simgesi), Sumak (ilkbahar güneşinin rengi), Sir (Sarmısak, tıbbın simgesi) ve Semenu‘dan (bir çeşit tatlı, zenginliğin simgesi) oluşur. Bunların dışında ayna (güzellik), iki uzun mum (aydınlık), balık (21 Mart ile elveda edilen balık burcunun simgesi), su dolu gümüş kasenin içine konan portakal (uzayda gezen dünya) ve iki kutsal kitap (İncil, Kur’an ya da Avesta’dan birine Firdevsi’nin Şahnamesi ya da Hafız’ın divanı eşlik eder) da bu nevruz sofrasında yerini alır.
Bu sofrada kadim bir medeniyetin bilime, tıbba, astronomiye ve şiire olan tutkusunu bulabilirsiniz! (Murat Ağalday’a selam)
47) İran’da Nevruz’un sizi şaşırtan alışkanlıklarından bir diğeri de “Hacı Piruz” adındaki teatral kişiliktir. Siyaha boyalı yüzü ve baştan ayağa kırmızı kostümü ile Hacı Piruz, orkestrası ile sokakları arşınlarken çocukların da sevgilisi olur. Bu geleneğin asıl ilginç yanı, kökenini Sümer/Babil tanrılarından Tammuz‘u anma törenlerinden almasıdır. Temmuz ayının adını nereden aldığını sanıyorsunuz?
48) İran’da Nevruz’un en güzel adetlerinden biri, mart ayında pazarda neredeyse tüm yumurtaların boyanarak satılmasıdır. Siz hiç yumurta seçerken zorlandınız mı?
49) İran’da 4.000 yıldır kutlanılan bir diğer bayram da kışın gelişinin kutlandığı (21 Aralık) Yelda‘dır. Kökenlerini güneş tanrısı Mithra’nın doğumundan alan bu bayram, Romalıların Saturnalia ve Sol Invicta şenliklerinden de izler taşır. Dünyada Babilliler, Persler ve Romalıların kutladığı ve hâlâ kutlanılan başka bir bayram daha gösterebilir misiniz?
50) Demavend, 5671 metrelik zirvesiyle (Ağrı Dağı 5137 metre) dağcılığa kıyısından köşesinden bulaşmış hemen herkesin bir gün çıkmayı hayal ettiği zorlu bir rakiptir.
51) Furuğ Ferruhzad, Modern İran Şiiri’nin hüzünlü, gizemli, baştan aşağı dişilik içeren sesidir. Nilgün Marmara gibi o da erken gidenlerden.
52) İran’da karikatüristler, ressamlar, yazarlar, geleneksel el sanatları ustaları için sanat çarşıları vardır. Bu çarşılarda dükkân açmak çok ucuz, küçük bir köşede tezgâh açmak ise bedavadır! Bu çarşıda sanatçılara yemek çıkar, elektrik su gibi giderlerse vakıflar tarafından karşılanır.
53) Mevlana Celaleddin Rumi tüm eserlerini Farsça dilinde yazmıştır. Mevlana’yı anlamak için “çeviri olan” Türkçeden değil, asıl dili olan Farsçasından okumak gerekir. Mevlana’yı okudukça Farsçayı, Farsçayı okudukça Mevlana’yı seversiniz. İran’da ortaokullarda dört yıl boyunca okutulur “Mesnevi”…
54) Ali Şeriati: İran İslam Devrimi’nin fikir babalarından birisidir. İslam devrimi Humeyni’nin ellerinde onun hayal ettiğinden çok farklı noktalara evrilmiş, sonunda Humeyni’nin kanlı ajanları tarafından öldürülmüştür. “Doğu’nun Karl Marx’ı” da denen Ali Şeriati, Das Capital’dakinin aksine, son derece anlaşılır ve yüreklere işleyen lirik bir dil kullanır. Öğrencilerine “Müslüman olamıyorsanız, en azından Marksist olun” diyecek kadar açık görüşlü bir düşünce adamı olan Ali Şeriati, Sartre’a “I have no religion, but if I were to choose one, it would be that of Shariati’s” dedirtecek türden bir filozoftur. Ali Şeriati’nin bence en güzel sözlerinden biri şudur: “Zenci Bilal’in kalbinin fethi; Endülüs kıyılarının fethiyle yanyana düşünülemeyecek kadar büyüktür…”
55) Orhan Pamuk’un “Benim Adım Kırmızı”da da bolca ve hayranlıkla bahsettiği Behzad’ı (1450-1535) unutmamamız gerek. O İran’ın gelmiş geçmiş en meşhur minyatür ustasıdır.
56) Bir diğer minyatür ustası olan Reza Abbasi‘nin (1565-1635) adına kurulan müze, dünyanın en büyük minyatür ve hat koleksiyonunu barındırır. Tahran’a yolu düşen herkesin kesinlikle uğraması gereken bu müze, M. Ö. 2.000′lerden bugüne uzanan muazzam bir yerdir. Müzenin Azeri müstahdemleri Türk olduğunuzu duyduğunda size muhteşem bir ilgi gösterecektir. Bütün müzeyi elinizde ince belli çay bardağıyla gezebilir, muhteşem minyatürlerin karşısında yere oturup, seyre dalarak keyifle çayınızı yudumlayabilirsiniz…
57) Çehelçerag (Kırk mum): İran’da sokakta yürürken karşınıza aynalardan ve küçük ampullerden oluşan küçük bir tak çıkarsa sakın şaşırmayın. O evde genç bir çocuk ya da delikanlı ölmüştür ve ailesi bu “erken ölüm” için yastadır. Rüzgârda salınan ayna ve lambalar, o gencin ışıltısını, cıvıl cıvıl neşesini sembolize eder.
58) Safevilerin Erdebil’den sonra ikinci başkenti olan Tebriz’in orta yerinde, karşılıklı duran iki çarşı vardır. Karşılıklı duran ama birbirine kavuş(a)mayan bu iki çarşıdan birinin adı Mevlana, diğerininkiyse “Şems-i Tebrizi”dir.
59) İran’da eski pazarlarda esnaflar hâlâ abaküs (Çortke) kullanır. Üç haneli rakamların çarpma işleminin nasıl büyük bir hızla yapıldığını gördüğünüzde, şaşkınlıktan küçük dilinizi yutabilirsiniz.
60) İran “şiirin kutsal, şairin ise evliya” kabul edildiği yeryüzündeki “son edebiyat cenneti”dir. Şairler sadece günlük yaşamda değil, ölümden sonra da ayrıcalıklıdır. Mezarlıkları bile anıtsaldır! Tebriz’deki “Şairler Mezarlığı“nda ünlü şair Sartre’ın ziyaret ettiği Şahriyar’ın yanında 600 şair daha yatar! Dünyanın en duygusal, en “şairane” mezar taşları buradadır.
61) 2004 yılı itibariyle İran’da 35 milyon kişi kütüphanelere gitti. Ülkede geçtiğimiz yıl satılan kitap sayısı ise 81 milyonu geçti.
62) Tek başına Sadık Hidayet için bile sevilir İran.
63) Dünyanın en zengin ve dokunulmamış sub-tropikal mercan resifleri Kızıldeniz’de değil, İran Körfezi’ndeki Kişm Adası’ndadır.
64) Dimdik bir yamaçta kurulmuş bir Doğu Karadeniz yaylası köyünü düşünün. Yamaç o kadar dik olsun ki, her evin bahçesi, aynı zamanda alt sıradaki evin tavanı olsun! Bu kentte sarhoşlar dengesini kaybedip düştüğünde tavandan içeri girsin ve buna kimsecikler şaşırmasın! Burası Masule’dir…
65) Hatemkâri, İran’ın el işi sanatlarının belki de en yaygın olanıdır. Ahşap üzerine metal, renkli taş ve fildişi kakma yöntemi ile üretilen hatemkâri, geometrik formların tekrarını içerir. (Nicomedian‘ın İran’ı sevme nedenlerinden biri)
66) İran’da medreselerin avlularında ve bazı eski çarşıların içinde, bakırcılarla kalaycıların arasında bir yerlerde Nogrekâriciler vardır. Nogrekâri, sabrın öğretilmesi için medrese talebelerine yaptırtılan ve küçük elli çırakların küçük bir tığ ve çekiçle bakırın üzerine noktalar atarak resim çizme ve bu resmi kalay, kömür karası, asit yedirme gibi tekniklerle renklendirme sanatına verilen isimdir. Bir büyük boy tepsinin Şahname’den ya da Gülistan’dan bir sahneyle betimlendirilmesi, bazen iki yılı bile alabilir…
67) Mukarnas: Yukardaki resme bakın ve buradaki form içbükey mi yoksa dışbükey mi bulmaya çalışın. İşte Mukarnas sanatı budur. Bilimle sanatın buluştuğu ülkedir İran.
68) Hayyam’dan 100, Mevlana’dan ise 250 yıl önce yaşayan Hemedanlı Baba Tahir Üryan, sokaklarda çıplak dolaştığı için ona bu isim uygun görülmüş. En kudretli sultanların bile saygı duyduğu bu dörtlük ustası, muhteşemdir: Dünyadan yolcuyum-gidiş ta öteye; / Çin’den çok uzaktır-yöneliş ta öteye. / Bir bir sorarım rastladığım yolculara: / “Son geldi mi? Son yıldız için yol nereye?”
69) Kapı kulplarının cinsiyeti vardır Kazvin’in eski evlerinde… Tok sesli ve ağır olanlar erkekler içindir; kadınlarınki ise ince, narin bir ses çıkarır. Evdekiler böylelikle kapının sesinden gelenin cinsiyetini anlar, tatsız kazalar önlenirmiş!
70) Cennetin neye benzediğini merak ediyor musunuz? Yaşayan en büyük minyatür ustası Mahmud Farsciyan‘ın resimlerine bakın.
71) İran, Türkiye’den sonra dünya üzerinde en çok Türkçe konuşulan ülkedir. Ülke sınırları içinde yaşayan yaklaşık 10-12 milyon Azeri’nin dışında, çok sayıda Türkmen, Afşar, Kaşkay Türkü ve Özbek bulunur. (“Oy nani Koçari” türküsünü herkes söyler!)
72) İran’ın milli sporlarından Zorhane, devasa boyutlarda lobutların tavana kadar atılıp tutulduğu, vücudun esnekliğini ve dayanıklığını gösteren bir tür “tekke sporu”dur. Gazelhanları, dedesi, dervişleri, tefi ve nakkareleri ile bir spordan çok ibadeti çağrıştırır.
73) Dünyanın en güzel mavisine adını veren Firuze taşının (turkuvaz) en saf hali, Nişabur’un yakınındaki “Kan” köyünden çıkar. “Nişaburi” adı verilen bu taş, binde bir çıkar ve mavisinin derinliğinden ötürü insanın gözünü ayırmakta zorlandığı söylenir.
74) Başlangıçta göz yanması, sonraları miyopluk, katarakt ve hatta körlüğe dahi yol açan bir el sanatıdır Simkâri (Adında yanılmış olabilirim). Deliği gözle görülmeyecek kadar küçük bir iğnenin deliğinden geçirilen gümüş ipliklerle kelimenin tam anlamıyla “yorgan örülür”. Gümüş ipliğin parlaması işi daha da zorlaştırır. Bazı simkâri işlerinde bileziğin iki yanından biri daha fazla hatalıdır, muhtemelen o yorganı diken genç kız miyoplaşmaya başlamıştır.
75) Ferideddin-i Attar: “Efsaneye göre, kuşlar, sultanları Simurg’u bulmak üzere toplanıp yola çıkarlar bir gün… / Yol uzun, yolculuk zorludur. / “Aşk Denizi”nden geçerler önce…” / “Ayrılık Vadisi”nden uçarlar. / “Hırs Ovası”nı aşıp, “Kıskançlık Gölü”ne saparlar…” / Kuşların kimi Aşk Denizi’ne dalar, kimi Ayrılık Vadisi’nde kopar sürüden… / Kimi hırslanıp düşer ovaya, kimi kıskanıp batar göle… / Yolculuk bittiğinde, Kaf Dağı’nın ardına sadece 30 kuş varabilmiştir. / Sultanları Simurg’u bulamazlar orada… / Sonunda sırrı, sözcükler çözer: / Farsça “si”, “otuz” demektir. / “murg” ise “kuş”… / “30 kuş”, anlar ki, aradıkları sultan, kendileridir. / Ve gerçek yolculuk, kendine yapılan yolculuktur…”
76) Uçsuz bucaksız uzanan fıstık ağacı bahçelerinin ülkesidir İran.
77) Mescidi İmam: Şah Abbas zamanında yapılan camiinin çinileri akıllara zarardır. Renk meraklıları es kaza kendilerini kaptırırlarsa, kubbede ve cephede her an değişen ışık oyunlarıyla renkten renge çinileri, ortaya çıkıp kaybolan desenleri seyretmekten başka bir şey yapamazlar. Müptelası olup her saat, her dakika “acep şimdi mavinin hangi tonunda karar kalmıştır çiniler?” diye dert sahibi olurlar.
78) 1001 Gece Masalları’nın anavatanı, doğal sahnesidir İran.
79) Yeni bir çocuk doğduğunda, İranlılar isim için ya Şahname’ye ya da 1001 Gece Masalları’na bakar.
80) İran üniversitelerin ülkesidir. Ülke içinde 54 devlet üniversitesi, 42 tıp fakültesi (bunlar üniversitelerden ayrıdır) ve 289 özel/vakıf üniversitesi faaliyet gösteriyor. Yüksek öğretimin kalitesinin yüksek ve “ücretsiz” olması, ülkenin bugünkü rejimiyle birleştiğinde çok acı bir sonuca yol açmış: Beyin göçü… Uluslararası Para Fonu’nun raporuna göre, İran dünyanın en çok beyin göçü veren ülkesidir.
81) Türkiye gibi “çekiştirebildiği kadar batıda, istemediği kadar doğuda” bir ülke değildir İran… Doğuludur ve bunu kabul eder. Doğulu olmaktan utanmaz, kendini olmadığı bir şeymiş gibi göstermez. Yaşadığı coğrafyayla barışık bir ülkedir İran.
82) İran’ı en güzel anlatan deyimlerden biridir “Acem mübalağası”… Deyimdeki gibidir her şey, bir şey ya çok kötüdür ya da gerçek olamayacak kadar güzel… Bir bakarsınız masalsı bir diyardır, bir bakarsınız bomboş bir memlekettir İran. Bu yanıyla da Türkiye’ye çok benzer. Ama çok daha uçlarda, çok daha aşırı yaşanır her şey…
.......
“İran’ı sevmek için 82 neden” dememiş de “41+41 neden” demiş Ali Işıngör, elleri dert görmesin, bunu bile şiir gibi yazmış, farkındasınız. İran şairler ülkesi... Şairi peygamber gibi başının üzerinde taşıyan ülke...
Bu geziden sonra sanki bir başka insan oldum, daha derinlere inebilmek için heyecan duyuyorum. Anadolu’nun Bektaşi-Alevi kültürü yeniden ilgimi çekmeye başladı. Hacıbektaşi Veli’nin Bektaşileri (Şehir Alevileri) Karapapaklarla buluşturduğu bilgisi düştü önüme, bu sefer Karapapakların Terekeme olduğunu öğrendim, Karapapakları çalışmaya başladım, değişik yörelerde söylenen adları düştü önüme, “Çarek” adı düştü önüme... “Şiraz” adının “çerağ”dan (çıra) geldiğini söylemişti Tebrizli rehberimiz. Tek bir çerağdan yüzlercesi yanıyormuş gibi ışık yaratan “ayna sanatı”nın merkeziydi Şiraz. (Çirağzi!)
Selmanı Farisi bir daha düştü önüme. Sasani döneminde Urfa bir Peygamberler Şehri (bilim yapan, tıp yapan, şairler, halkına kol kanat geren beyler ve filozoflar yetiştiren şehir) idi ve Hz.Muhammed’i desteklemeye ilk koşan Sabiiler (Sahabeler) de buradan çıktı. Mekke’ye Uluborlu’dan koşarak giden Selmani Farisi (Selman-ı Pak) oraya ilk defa gitmemişti, Urfalı bilgeler Kabe’ye ziyarete gider orada eğitim alırlarmış, yani Hz.Muhammet ile oradan dostlukları varmış.
Şimdi bir kitaptan söz edeceğim. 2007 yılında Kadıköy’de bir sahafta bulup satın almıştım. Halikarnas Balıkçısı’nın “Hey Koca Yurt” kitabı. Kitapta Selmani Farisi’nin Hz.Ali ile olan dostluğunu efsane şeklinde anlatan bir bölüm var. Hatta kitapta Sarı Kız başlığıyla verdiği bu efsaneye canlandırma yağlıboya tablo yapmış ve o tablonun fotoğrafını çekip bu kitaba koymuştu. Altını çize çize okumuştum. Tarihte Yunanlıları denizde yenen ilk Amazon kadın amiral Bodrumlu Artemis’in bir Pers kraliçesi olduğunu ilk o kitapta okumuştum (age.Hürriyet yay. 1972). Kitabın içinde kendi yağlıboya tablolarını koyması ilgimi çekmişti ve VI.Mitridate’nin adını ve temsili yağlıboya resmini ilk bu kitapta görmüştüm.
Sevgili Halikarnas Balıkçısı, aşağıya aldığım o tablosunda yaşlı Selman-i Farisi’yi efsaneye göre birden gürbüz bir delikanlı olarak göründüğü anda resmetmişti. Hz.Fatıma ile Kabe’nin kapısında karşılaşma anıdır, emaneti olan bebek Sarı Kızı almaya gelmiştir.
Efsanede Sarı Kız olarak geçen çocuk gerçekte Hz.Ali’nin kızı Zeynep’tir.
Ressam arkadaşlarımıza not: Halikarnas Balıkçısı namıyla bildiğimiz ressam-yazar Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın elimdeki bu kitabında yer alan renkli tablolar bir sonraki baskılarında yer almadı. İsteyen olursa bu sayfaları renkli tarayarak gönderebilirim.
Ve bu günlerde, “Mitridate” sözcüğünün Mitra Analı demek olduğunu Semiramis’in Mitra (Petra/Bedir/Ay) adından kaynaklandığını düşünmeye başladım. Antik resimlerdeki Ay Hatun ile özdeşleşen Semiramis’in memleketi Rize’de bir Ayane Dağı var, hemen arkasında Kible Dağı var ve o dağın sırtında uzaktan insan yapımı gibi görünen piramit şeklinde bir tepe var. Bu dağın hemen önünde VI.Mitridate’nin bahriye körfezi Askoros (artık tamamen doldu) ve körfezin bir yanında Sezar’ın emriyle tarihten silinen Opa-Damı (Potamia) şehri vardı...
Demem o ki, Roma saldırılarına direnirken toprağın altına saklanmış nice Urfa Göbeklitepe’lerimiz daha var, bilmiyoruz.
.....
Değerli okur,
İran yazılarıma gösterdiğiniz ilgiden dolayı hepinize teşekkür ediyorum.
Ben öğretmenim, biliyorsunuz. Dersin sonunda mutlaka bir ev ödevi veririm. Siz şimdi ev ödevinizi aldınız.
Tebrizli devrimci yazar Samed Behrengi’nin Küçük Kara Balığı gibi bu akşam sizin de gözünüze uyku girmeyecek.
Sevgiyle ışıkla dostlukla yaşayın.
Doğruluktan ayrılmayın, iyi şeyler düşünün, iyi şeyler konuşun, iyi işler yapın!
Mahiye MORGÜL
9.07.2015
 Yazarın Tüm Yazıları... -  Yazar'a mesaj yaz
-
Yorum Yaz
|
|
